Het NOS-journaal vanmorgen. Beelden van treinen vol vluchtelingen die aankomen in Duitsland.
“Telkens rollen daar lange treinen binnen vol met vluchtelingen. Zoodra de portieren opengaan wordt het heele station overstroomd met menschen, die…. ja zelfs niet weten waarheen thans. Het is een chaos en nauwelijks is men klaar met een beetje orde te brengen onder de uitwijkelingen of een nieuwe trein schokt aan, de portieren gaan open en als door een lawine is weer het heele station vol.”[i]
De beelden in het NOS-journaal lijken akelig veel op wat er 101 jaar geleden gebeurde. Begin oktober 1914 krijgen Roosendaal en Bergen op Zoom, met op dat moment respectievelijk 18.000 en 16.500 inwoners een verviervoudiging van het inwoneraantal voor de kiezen.
101 jaar geleden, in de laatste augustusweek, was Corneel Daems een jongetje van drie. Hij woonde met zijn ouders en kleine zusje Marie in Borgerhout, Antwerpen. Op 4 augustus 1914 viel het Duitse leger België binnen. In de nacht van 25 augustus werden er vanuit een zeppelin bommen op Borgerhout en Antwerpen gedropt. De moeder van Corneel, Julia, overlijdt op 29 augustus 1914, volgens de archieven ten gevolge van oorlogshandelingen. De vader van Corneel neemt, na een moeilijke periode, uiteindelijk het besluit de kinderen op transport naar Nederland te zetten. Vermoedelijk per trein naar Roosendaal, waar de Belgische vluchtelingen verder verdeeld werden over Nederland. Hierbij werden de kinderen van elkaar gescheiden. Op 28 september 1915 komt Corneel aan in Burgwerd (Friesland). Zijn zusje volgt in oktober 1916.
Na 10 oktober 1914 neemt de enorme vluchtelingenstroom uit Antwerpen af. Antwerpen is gevallen en verlaten. Aan het eind van het beleg wonen er nog maar 10.000 mensen in een stad waar een paar maanden daarvoor nog 400.000 mensen woonden. [ii]
Corneel Daems was mijn opa. Via hem heb ik, hoewel ik Friezin ben, toch een Belgische achternaam. Mijn opa die als vluchteling Nederland is binnengekomen. Een klein jongetje van nog geen vier jaar, zonder vader, zonder moeder, dat bij aankomst gescheiden wordt van zijn kleine zusje. Chaos, in een vluchtelingenstroom van treinen vol met vluchtelingen.
Het beleg van Antwerpen is 101 jaar geleden en de geschiedenis herhaalt zich met treinen vol. Oorlog haalt een land overhoop, haalt families uit elkaar en maakt dat mensen op de vlucht slaan. Net als toen, in Antwerpen. Net als toen…
[i] De Tijd http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:010548230:mpeg21:a0005
[ii] https://www.kb.nl/themas/geschiedenis-en-cultuur/nederland-tijdens-de-eerste-wereldoorlog/wo-i-belgische-vluchtelingen-overspoelen-onze-grensgebieden
amarins.frl 
Linken voelt een beetje raar bij zo’n ontroerend verhaal. Goed om zo’n vergelijking te maken. Mijn moeder is met haar moeder en twee zusjes in de eerste dagen vanWOII naar België gevlucht lopend.